Geen hulp voor klokkenluider Roelie Post
Unaniem aangenomen motie over corrupte adopties terzijde gelegd
Hélène van Beek
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken (VVD) gaat zich niet bemoeien met de problemen van Europees ambtenaar en klokkenluider Roelie Post, die wijdverbreide corruptie bij internationale adopties aan de kaak stelde.
Daarmee schuift Blok een unaniem aangenomen motie door de Tweede Kamer terzijde. Volgens Blok is 'de rol van het kabinet in deze kwestie zeer beperkt, aangezien het een arbeidsgeschil betreft tussen de Europese Commissie en een van haar werknemers', zo heeft hij de kamer per brief laten weten. Minister Blok heeft de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de EU opdracht gegeven de in de Tweede Kamer levende zorgen over deze kwestie aan de Europese Commissie over te brengen.
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA), die het initiatief nam tot de motie, neemt daar geen genoegen mee. "Blok zegt nog steeds: 'Het is een arbeidsconflict en u moet niet hier zijn.' Daar verschillen we gewoon van mening over. Daarom ligt er een kamermotie. Ik wil weten of er een oplossing ligt die afdoende is. Blok is ook een taaie hoor. Maar ik ben wel gewend dat, als ze één keer nee zeggen, je je er niet bij moet neerleggen. Dan ga je gewoon verder."
En dus heeft Omtzigt aan minister Blok gevraagd om op korte termijn nog een keer de Europese Commissie ervan te overtuigen dat ze een goede regeling moeten treffen met Roelie Post. En Blok moet daarover wederom verantwoording afleggen aan de kamer, zegt Omtzigt. "Ik wil dat die brief er komt binnen een week of twee, voordat Timmermans naar zijn nieuwe positie gaat."
Kinderhandel
Pieter Omtzigt, maar ook kamerlid Renske Leijten, Michiel van Nispen en ex-Europarlementariër Dennis de Jong, alledrie van de SP, hebben zich zeer voor klokkenluider Roelie Post ingezet. Post was Europees ambtenaar die vanaf 1999 'kinderrechten' in haar portefeuille had ten tijde van de wens van Roemenië om toe te treden tot de Europese Unie. Ze stuitte in Roemenië op enorme corruptieschandalen en kinderhandel bij adopties en stelde die binnen de Europese Commissie aan de kaak.
Dat had grote gevolgen. Roelie Post werd bedreigd -ze is ervan overtuigd dat dit is gebeurd door de 'adoptie-lobby'- en ze werd uiteindelijk bij de Europese Commissie op een zijspoor gezet. Post verliet hals over kop haar woonplaats Brussel.
Ze wordt in Nederland en internationaal als een klokkenluider gezien, maar door de Europese Commissie niet als zodanig erkend. Post zit financieel aan de grond en woont ondergedoken. Argos maakte op 5 mei 2018 een reportage over haar zaak en over de misstanden rond adoptie die zij aan de kaak stelt.
Mark Rutte
De grote problemen waarin Post als klokkenluider terecht is gekomen, zijn niet alleen een zaak van de Europese Commissie, maar ook van het Nederlandse kabinet, vindt Omtzigt. Vandaar zijn vasthoudendheid. In 2016 luidde Post namelijk officieel de klok over de misstanden bij adopties en over het feit dat haar positie als Europees ambtenaar werd ondermijnd. Zij stuurde daarover een brief naar de toenmalige president van het Europees Parlement met een kopie aan premier Mark Rutte.
In de regels van de Europese Commissie staat dat iemand eerst intern de klok moet luiden, en als dat geen resultaat heeft, diegene dit vervolgens als laatste poging, ook extern kan doen. Eén van de personen bij wie dat kan, is de voorzitter van de Raad van de Europese Unie. En dat was Mark Rutte in 2016.
Maar de premier heeft die brief nooit gezien, antwoordde minister Blok op kamervragen die Omtzigt in augustus 2018 daarover stelde, mede naar aanleiding van de Argos-uitzending. De brief werd opgevat als een noodkreet van een klokkenluider die was gericht aan het Europees Parlement, en niet aan de Nederlandse premier, aldus Blok: 'Het afschrift van deze brief is daarom ambtelijk aangenomen ter kennisgeving en niet door de minister-president gelezen.'
Pieter Omtzigt diende aanvankelijk op 4 september de motie over Roelie Post in tijdens een debat met premier Rutte. En die zei: "Ik ken de gevoeligheid en heb wel een suggestie van antwoord gekregen maar afgewogen het niet nu te doen." Rutte schoof de zaak weer door naar minister Blok van Buitenlandse Zaken. Omtzigt hield de motie een week aan.
Pieter Omtzigt houdt vol dat het Nederlandse kabinet en Eurocommissaris Frans Timmermans zich om een aantal redenen wel met de zaak Post moeten bemoeien. Roelie Post is Nederlandse. En corruptie bij adopties is een Europese zaak. Maar vooral: Timmermans maakte zich sterk voor wettelijke bescherming voor werknemers in alle EU-landen die aan de bel trekken over illegale zaken. Alle landen moeten eind 2021 hiervoor richtlijnen hebben. Volgens Frans Timmermans zijn klokkenluiders 'dappere mensen die illegale activiteiten aan het licht durven te brengen.' Kamerlid Omtzigt daarover: "Toevallig is net die Europese richtlijn van kracht geworden, en heeft Timmermans het klokkenluidersregister ondertekend. Maar de vraag is: 'Doen we het alleen maar voor de vorm of doen we het ook echt?'"
Informeel oplossen
Oud-lid van het Europees Parlement Dennis de Jong heeft zich tot zijn vertrek uit het Europees Parlement medio 2019 sterk gemaakt voor een regeling met klokkenluider Post. Er leek zicht op een oplossing. De Jong bracht de kwestie in de begrotingscontrole commissie van het Europees Parlement in: "Daar komen ook klokkenluiders aan de orde. Toen dacht ik: 'Als Selmayr als secretaris generaal bij ons verantwoording aflegt, ga ik er eens over beginnen."
Martin Selmayr is de hoogste ambtenaar van de Europese Commissie. En De Jong stelde hem voor om met een regeling voor Roelie Post te komen: "Ik zei: 'We kunnen het hier bespreken, in het openbaar. Maar ik vind het ook prima om daarover één op één met u van gedachten te wisselen, om te kijken of we tot een humane oplossing kunnen komen. Het gaat hier om een mevrouw die ondergedoken zit, in angst zit en ook financieel helemaal uitgekleed wordt. Daar moet toch iets aan te doen zijn?' "
En Selmayer stemde daarmee in, aldus Dennis De Jong: "We hebben toen in Straatsburg op mijn kantoor onder vier ogen gesproken met elkaar. Ik heb gezegd: 'We gaan richting Europese verkiezingen. Ik weet zeker dat dit een vervelende kwestie wordt. Want juist Timmermans heeft ook gezegd: 'Ik wil opkomen voor de bescherming van klokkenluiders in het algemeen.' En nu heeft hij zelf zo'n geval aan de hand. Het is ook in zijn belang dat het opgelost wordt.'"
Personeelsbeleid
En dat gebeurde, dacht De Jong: "We hadden het opgelost. In de zin dat Roelie uitbetaald kreeg, in plaats van gekort werd op uitkeringen en pensioen. Het ging er mij heel erg om: Geef haar nou financiële zekerheid, dan kan ze verder met haar leven."
Secretaris generaal Selmayer was welwillend, stelt Dennis de Jong: "Hij zei: 'Ik weet niet of alle eisen ingewilligd kunnen worden. Maar als commissie zijn we er ook niet voor dat mensen het vel over de oren wordt getrokken. Wij moeten ook zorgdragen voor onze ex ambtenaren.' Het klonk heel goed, en ik vertrouwde hem daar ook in."
De Jong voegt nog een zijns inziens belangrijk detail toe. "Afgesproken werd ook nog: De Commissie hoeft géén schuld te bekennen. Dat vond Selmayer heel belangrijk. Want anders gaat het natuurlijk door met andere claims."
Roelie Post kreeg uiteindelijk dit voorjaar een voorstel van de Europese Commissie met een regeling waarin zij zich kon vinden. De Jong daarover: "Ze heeft een brief gehad van personeelszaken waarin in ieder geval een belangrijk deel van de eisen was ingewilligd. Met name over het pensioen. En voor Roelie gold: 'Financieel kan ik hier wel mee uit de voeten en dan weet ik waar ik aan toe ben en dan kan ik weer door.' Dat leek helemaal goed te gaan. Tot de verkiezingen."
Een paar weken na de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei 2019, kreeg klokkenluider Post opeens een hele rare brief, weet De Jong: "Toen werd het een stuk minder aantrekkelijk. Moest ze alles terugbetalen en er zou ook in het vooruit van het pensioen worden ingehouden op een veel minder humane manier dan eerder was toegezegd."
En dat kan niet, stelt De Jong: "Dat is gewoon slecht personeelsbeleid, en dat voor iemand die het toch al moeilijk heeft. Ze dachten: 'Er zit weer een nieuwe commissie, Selmayr gaat ook weg, we gaan weer gewoon op onze oude voet door.'"
De oud-Europarlementariër denkt dat de onwil om het te regelen op een ander niveau ligt dan bij de politiek leiders. Namelijk bij de topambtenaren van de Europese Commissie. De Jong: "Roelie Post kent iedereen van vroeger nog, de mensen die de beslissingen nemen. Dus daar zit allemaal oud zeer. En daar is het volgens mij op blijven hangen. Maar dat is politiek door te prikken. Eén middagje een vergadering en dan is het opgelost."
Aanhoudende corruptie
In de debatten en brieven laat Pieter Omtzigt niet na ook de -aanhoudende- corruptie bij internationale adopties aan de kaak te stellen. Hij verwijst naar een zeer recente zaak waar het meisje Sorina (8) dat al zeven jaar bij pleegouders woonde, met geweld werd ontvoerd om voor 30.000 dollar aan Amerikaanse adoptieouders te worden verkocht. "Ik heb er een filmpje van, dat kan ik u laten zien", aldus Omtzigt tijdens het debat op 4 september. "Dat gaat door merg en been. Die praktijken worden niet opgelost, sterker nog: ze worden weer toegelaten." En zij, (Roelie Post, red.) zit in de problemen."
Post heeft na het verwerpen van de motie door minister Blok weinig hoop meer op een goede afloop: "Ik lig nu op bed. Het is in mijn rug geschoten van de stress."
Ze constateert dat de kinderhandel bij internationale adopties nog steeds bestaat. Maar hoopt dat er voor haar toch nog ooit een fatsoenlijke regeling met de Europese Commissie komt: "Dan kan ik met mijn dochter terug naar Brussel, waar ze is opgegroeid. Daar staat mijn huis. Ik wil dit voor mijn dochter afsluiten op een normale manier."