Holebistellen kritisch voor Vlaams adoptiebeleid

Holebistellen kritisch voor Vlaams adoptiebeleid

Drie holebistellen die een kind uit de VS willen adopteren, kregen zopas een brief met slecht nieuws in de bus. Nog geen enkel holebistel slaagde erin een adoptie uit het buitenland te realiseren.

Eerder hebben homomannen wel al kinderen uit het buitenland geadopteerd, met name in de VS, maar dat deden ze dan als alleenstaande - ook als ze eigenlijk wel een partner hadden.

Van de drie stellen komen alleen de architect Hans Verplancke (37) en de kleuterleider Hans Croon (33) met hun naam en gezicht naar buiten. Zij zijn al twaalf jaar samen en traden vier jaar geleden met elkaar in het huwelijk. Ze hebben net als de twee andere paren een voorbereidingscursus voor buitenlandse adoptie gevolgd, ze kregen een positieve beoordeling van een maatschappelijk werker die hen thuis bezocht en ze kregen ook het licht op groen bij de jeugdrechter. Ze volgden dus keurig de hele procedure zoals de wet die voorschrijft.

Bureaucratie werkt niet mee

En dan begint het, zegt hun advocaat Steven Vermeylen. Hij spreekt van 'actieve tegenwerking' op twee fronten: "Geen enkele van de vijf erkende bureaus kan of wil bemiddelen omdat de landen van herkomst adoptie door holebi's niet genegen zijn of omdat de bureaus hun nek niet durven uit te steken. Dit is een eerste muur waar de kandidaten op botsen."

Noodgedwongen leggen de zes dan maar zelf contacten met het buitenland. "Niet onze vrije keuze", zegt 'Jan', die onherkenbaar wil blijven. "Wij willen niets liever dan adopteren via een dienst. Anderhalf jaar geleden is de wet op de holebi-adoptie van kracht geworden. Wat is er sindsdien gebeurd om die wet in de praktijk mogelijk te maken? Dat zouden wij graag eens horen: heeft de bevoegde ambtenaar de vijf erkende diensten gestimuleerd om initiatieven te nemen op dat vlak?"

Flater van minister

Toen de Vlaamse minister van Welzijn, Steven Vanackere (CD&V), in een antwoord op een parlementaire vraag van Mieke Vogels, zei dat "zelfs in het vrije Nederland holebi-adoptie niet mogelijk is", verslikte Hans Verplancke zich in zijn koffie: "Bedoelt de minister daarmee dat het vroeger in ons land, toen je als holebikoppel nog niet kon adopteren, beter was?" Ze vermoeden dat de Vlaamse overheid adoptie door holebi's gewoon niet zo genegen is.

Dat wordt met klem ontkend door de Vlaamse adoptie-ambtenaar, Dorine Chamon, die begin dit jaar in functie trad en onder de grote koepel van Kind en Gezin werkt. Zij stuurde de drie paren en hun raadsman vorige week een brief met een definitieve afwijzing van hun voorstel, maar wilde gisteren niets méér zeggen. Behalve dit: "Ik heb ze uitgenodigd voor een gesprek over mogelijke alternatieven. Wij zijn bereid om die snel te onderzoeken. Zij zijn nog niet op mijn uitnodiging ingegaan. Ik denk niet dat ik deze discussie via de pers moet voeren."

Geen woorden maar daden

Hans en Hans, die hun verhaal al deden in De Standaard van 3 oktober, hebben op hun beurt nu niet zoveel zin meer in een gesprek met Chamon: "Ze zegt altijd dat we pioniers zijn en ze belooft ons haar volle steun. Maar in de praktijk merken we daar niet veel van." Ze stuurden deze week een mail met verzoek om een onderhoud naar minister Vanackere, maar vingen daar bot.

Chronologisch

Even de chronologie schetsen: op 11 februari dienden ze hun dossier in bij de Vlaamse Centrale Autoriteit, bij de adoptieambtenaar dus, met het verzoek hun buitenlands 'kanaal' - een advocaat met een overheidslicentie voor adopties in New York - te onderzoeken. Wettelijk heeft de ambtenaar daar vier maanden voor. Pas in augustus viel het vonnis: hun 'kanaal' werd afgewezen. Dat was niet alleen twee maanden te laat, de afwijzing was volgens hen ook niet voldoende beargumenteerd. Ze namen een advocaat in de arm, de eerder geciteerde Steven Vermeylen, en bij gebrek aan een snelle reactie contacteerden ze ten slotte de krant. Met resultaat: Chamon beloofde een herziening van het dossier en zei dat ze daarmee ook toegaf "dat niet alles verlopen is zoals het hoort".

Nu, tien maanden na de indiening van hun dossier, volgt de definitieve afwijzing. Dat is maar liefst zes maanden over tijd. Een toestemming van de jeugdrechter is geldig voor drie jaar, dus elke maand vertraging tikt aan.

Leen Dubois, de woordvoerster van Kind en Gezin, zegt dat de ambtenaar zich daarvan bewust is: "Maar deze keer hebben de ambtenaar en haar medewerkers echt hun best gedaan om het onderzoek snel en grondig te doen. Juist omdat ze weten dat kandidaat-adoptieouders niet lang kunnen wachten."

Verdrag niet geratificeerd

De drie stellen hebben het echter ook moeilijk met de inhoudelijke argumentatie. De eerste afwijzing, in augustus, was opgehangen aan het feit dat de New Yorkse advocaat waarop de zes een beroep willen doen, geen 'centrale autoriteit' is. Dat is jargon uit 'adoptieland', wat staat voor een overheidsdienst die alle adopties in een bepaald land coördineert. Het Verdrag van Den Haag, dat kinderen probeert te beschermen tegen ontvoering en mensenhandel, vraagt dat adopties geregeld worden 'van autoriteit naar autoriteit'. In de VS bestaat geen centrale autoriteit, de VS hebben het Verdrag niet geratificeerd.

De zes voerden aan dat hun bemiddelaar, de New Yorkse advocaat Goldstein, wel een 'bevoegde autoriteit' is: hij kreeg toestemming van de overheid om te bemiddelen inzake adopties.

"Liever in eigen land"

Nu beroept de ambtenaar zich in haar finale afwijzing opnieuw op het Haags Verdrag, waar ze stelt dat onvoldoende duidelijk is of Goldstein wel naar oplossingen in eigen land zoekt. "We zijn erg bezorgd om het subsidiariteitsprincipe", zegt Leen Dubois. "Een kind hoort in de eerste plaats bij zijn eigen ouders, of toch bij de eigen familie, in de eigen gemeenschap, in eigen land."

Advocaat Goldstein liet aan de Vlaamse autoriteit weten dat sommige ouders in de VS de voorkeur geven aan buitenlandse adoptie, omdat ze de jeugdbescherming in eigen land niet vertrouwen: hun kinderen zouden van tehuis naar tehuis worden gestuurd, zonder inspraak van de ouders. Chamon concludeert daaruit - in haar officiële brief aan Vermeylen: "Het lijkt ons dat het jeugdbeschermingssysteem hier ernstig tekortschiet op het vlak van voorkomen van verlating en ondersteuning van biologische ouders."

"Dat is een moreel oordeel", zegt Hans Verplancke. "Het is niet gebaseerd op grondig onderzoek of zo. Het is meer een indruk die ze heeft, geen feit."

'Jan' trekt dan weer een parallel met China, waaruit in recente jaren veel babymeisjes zijn geadopteerd: "Dat kunnen we ook moreel veroordelen, omdat we hiermee de eenkindpolitiek en de voorkeur voor mannelijke afstammelingen bevestigen, maar dat doet de Vlaamse ambtenaar niet. Het is trouwens haar taak niet om adopties tegen te houden vanwege een politiek die ze veroordeelt. Wij kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat hier met twee maten en twee gewichten wordt gewerkt."

Woordvoerster Leen Dubois springt voor de adoptieambtenaar in de bres: "Het verschil zit 'm er toch in dat de adopties uit China via een erkende dienst gebeuren, en dat China wel over een centrale autoriteit beschikt, die erop toeziet dat de mogelijkheden in eigen land uitgeput zijn voor een kind naar het buitenland vertrekt."

Inspraak geboortemoeder

Ook moeilijk te begrijpen voor de drie kandidaat-adoptiestellen is het bezwaar dat de ambtenaar heeft tegen de inspraak van de geboortemoeder in de keuze van de adoptieouders. Letterlijk: "Adoptie is geen regeling tussen personen. Matching gebeurt pas nadat de adopteerbaarheid van het kind is vastgesteld door beroepsmensen op het vlak van de kinderbescherming en moet worden toevertrouwd aan een team van beroepsmensen dat bij voorkeur multidisciplinair is samengesteld. Matching mag nooit worden overgelaten aan de oorspronkelijke familie en de kandidaat-adoptanten."

'Jan' preciseert: "De geboortemoeders kiezen niet echt. Ze zien foto's van kandidaat-ouders en krijgen een anoniem portret te lezen. De beslissing waar het kind naartoe gaat, blijft finaal bij de bemiddelaars. Maar inspraak van de moeder is er wel degelijk. Dat lijkt ons toch maar fair. Ook bij binnenlandse adopties in België is dat zo. Ook hier mogen afstandsmoeders hun veto stellen tegen bepaalde kandidaten. Dat weten wij uit eigen ervaring, want wij staan ook bij een binnenlandse dienst op de lijst. Trouwens, ook Kind en Gezin beklemtoont het belang van de adoptiedriehoek, waarin de moeder inspraak krijgt."

Buitenlandse kinderen te snel geplaatst?

De ambtenaar vindt echter dat de kinderen uit de VS ook te snel worden geplaatst. Citaat: "Als kinderen na de geboorte en de daaropvolgende toestemming van de geboorteouders onmiddellijk geplaatst worden bij buitenlandse kandidaat-adoptanten, kan men zich afvragen of hier werkelijk redelijke inspanningen, op een oplossing in het land van herkomst geleverd werden."

'Jan' weer: "Ze vergeet erbij te zeggen dat de geboortemoeders in de VS een bedenktermijn van zes maanden krijgen. Dat is zelfs langer dan in België gebruikelijk is."

Hem stoort ook in het bijzonder de verwijzing van de ambtenaar in haar afwijzingsbrief naar de hoge kostprijs van een adoptie in de VS: "Het leven is in alle opzichten duurder in de VS en de adoptiebemiddelaars worden er niet gesubsidieerd zoals bij ons. Dat er iemand aan deze zaak zou verdienen, hoeft toch niet te betekenen dat het hier om misbruik gaat! In België verdienen mensen ook aan adoptiebemiddelingen. De insinuatie van mogelijke commerciële kinderhandel - letterlijk 'Een ernstig risico op winstbejag' - zonder harde bewijzen daarvan, vind ik bijzonder beledigend."

Wel legaal

Niettemin zegt de adoptieambtenaar in haar beslissing van 14 december ook dat adoptie uit de Verenigde Staten legaal is. Wat kan er dan wel? Leen Dubois: "We hebben nu ontdekt dat er in Amerika een lijst bestaat van foster-care children, of kinderen die bij pleeggezinnen verblijven en die adoptabel zijn. We willen hen voorstellen om met dat systeem in zee te gaan. We willen er echt werk van maken." Vreemd vindt 'Jan' dat: "Tijdens de voorbereidingscursus hebben de maatschappelijk werkers ons voortdurend gewezen op het belang van een vroege hechting. Dat is hier toch mee in tegenstrijd?"

Volgens Dubois gaat het ook niet op om te vergelijken met binnenlandse adopties. "Die vallen niet onder het Verdrag van Den Haag. Als een kind hier snel na de geboorte wordt afgestaan, blijft het tenminste in eigen land. Wanneer een moeder zich alsnog bedenkt, is het niet zo moeilijk om het terug te geven."

Muurvast

Vermeylen en zijn cliënten blijven met het ongemakkelijke gevoel zitten dat het kanaalonderzoek nog altijd niet grondig is gebeurd: het bevat te veel woorden van het genre zou, lijkt en blijkt. De advocaat, die jaren geleden zelf een kind adopteerde via een zelfstandige adoptie (dus zonder bemiddeling van een adoptiedienst) kan zich niet van de indruk ontdoen dat de Vlaamse adoptiewereld tegen zelfstandige adopties gekant blijft. Hoewel de mogelijkheid om zelfstandig te adopteren uitdrukkelijk in de nieuwe wetgeving staat ingeschreven. Hij voegt eraan toe: "En dan moet het primaat van de politiek gelden, en niet dat van de ambtenarij. Nu sluit een ambtenaar de facto de deur voor adoptie door homo's, een deur die door de wetgever werd geopend."

Kind en Gezin lag halfweg de jaren negentig al eens onder vuur over de weerstanden die zelfstandige adoptanten toen ondervonden. Een discussie die toen diepe wonden sloeg. De drie holebistellen, gewend om op te komen voor hun rechten, zijn niet van plan het hierbij te laten. "We gaan naar de Raad van State."

bron: De Standaard

Aanverwante artikels

 Holebi-adoptie terug op onderhandelingstafel
 Ethische wetgeving als pasmunt voor B-H-V?
 Nog geen buitenlandse adoptie door holebi's
 Homoadoptie van hindernis naar hindernis
 Holebi's willen adopteren
 Nog geen adopties door holebi's
 Eerste koppels volgen voorbereiding adoptie
 Helft binnenlandse adopties gebeurt door holebi's