Verbied zelf kind zoeken

NRC/Handelsblad: 5 juni 2004 - Esther Rosenberg.

DEN HAAG, 5 JUNI. Over de Nederlandse adoptiepraktijk wordt veel gesteggeld. Mensen met een kinderwens moeten lang wachten en veel betalen. Daar is niet zoveel aan te doen, zegt directeur Hut van adoptieorganisatie Wereldkinderen.

Na ruim vijf jaar wordt de adoptiewet binnenkort geëvalueerd. Het afgelopen jaar was er veel discussie over de manier waarop adoptieorganisaties hun werk deden: adoptie werd duurder terwijl de wachtlijsten langer werden. Sommige ouders vermoedden dat de organisaties niet genoeg hun best deden, dat er meer kinderen geadopteerd konden worden. In de Kamer pleitten partijen voor aanpassing van de wet. Homoparen zouden kinderen uit het buitenland moeten kunnen adopteren, en minister Donner van Justitie zou zelf iets moeten doen aan de lange wachtlijsten.

Vorig jaar melden 3.049 ouderstellen zich voor adoptie, terwijl er 1.150 kinderen geadopteerd konden worden. Dat wil zeggen dat bijna drie stellen wachten op eenzelfde kind. "In andere Europese landen zie je dezelfde ontwikkeling", zegt Ina Hut (43), directeur van de grootste Nederlandse adoptieorganisatie Wereldkinderen. "In Frankrijk wachten gemiddeld zeven ouders op één kind."

Voor mensen die de overvolle kindertehuizen zien, is het moeilijk voor te stellen dat er wereldwijd te weinig adoptiekinderen zouden zijn.

"Lang niet alle kinderen in die tehuizen komen voor interlandelijke adoptie in aanmerking. In Colombia, dat ik eind april bezocht, worden moeders vaker gestimuleerd hun baby's bij zich te houden, door ze gratis voeding te geven gedurende de eerste zes maanden. Ook wordt voor de baby's eerst in het land zelf een adoptiegezin gezocht. Bovendien hebben veel kinderen in die tehuizen een handicap, of ze zijn al wat ouder."

De wensen van Nederlandse ouders sluiten niet altijd aan bij de kinderen die voor adoptie in aanmerking komen. Bedoelt u dat?

"Ja. Ouders willen het liefst een gezonde baby, wat overigens heel begrijpelijk is. We hadden jarenlang voorstellen liggen voor kinderen uit Haïti waar we geen gezin voor konden vinden. Kinderen van een jaar of drie, vier of vijf. Kinderen besmet met hiv, of ze misten een armpje. In sommige Oost-Europese landen zijn we bijvoorbeeld gestopt met bemiddelen. Veel adoptiekinderen daar kwamen van aan alcohol verslaafde moeders, ze waren hier niet gewenst en wij konden ze niet plaatsen."

Wat vindt u daarvan?

"Ik vind dat de discussie in Nederland over adoptie de verkeerde kant opgaat. Er zijn groepen adoptieouders die forse druk uitoefenen op de politiek om het aantal adopties uit te breiden, terwijl dit mondiaal niet te verwachten is. Dat stimuleert kinderhandel. Het mag niet zo zijn dat er straks kinderen worden gezocht voor ouders, in plaats dat er ouders voor kinderen worden gezocht. We hebben misschien hetzelfde doel, zo veel mogelijk kinderen die voor adoptie in aanmerking komen een thuis geven, maar de kinderwens van ouders mag hier niet bepalend voor zijn."

Ouders betalen duizenden euro's en moeten jaren wachten op een kind. Daarom regelen ze steeds vaker hun eigen procedure, waarbij ze enkel jullie handtekening nodig hebben. Wat vindt u daarvan?

"Justitie staat deelbemiddeling toe. Wij, en met ons meerdere adoptieorganisaties, vinden dat het onder de huidige condities verboden zou moeten worden. Als ouders zelf contact leggen met een tehuis, moeten wij de betrouwbaarheid van hun contacten in dat land controleren. Wij zijn medeverantwoordelijk terwijl het eigenlijk alleen om een papieren controle gaat. Om echt te controleren of er bijvoorbeeld geen sprake is van kinderhandel zouden we daar veel meer tijd in moeten steken, zouden we af moeten reizen naar het land zelf. Dan kunnen we het net zo goed helemaal zelf doen.

Als wij de betrouwbaarheid van onze adopties zouden kunnen garanderen met enkel de eisen waaraan deze 'zelfdoeprocedures' moeten voldoen, dan zouden we dat doen, dat zou ons ook een hoop geld en moeite schelen. Maar dat kan nu eenmaal niet. We voeren nu alleen nog controle op deelbemiddeling uit als we de contactpersoon of organisatie in het land kennen, of als het bijvoorbeeld gaat om een gezin dat een familielid wil adopteren."

Waarom denkt u dat de minister van Justitie het wel toestaat?

"Ik merk dat Justitie graag iedereen te vriend wil houden. Justitie is onvoldoende duidelijk hierover. Óf zelf adopteren moet verboden worden, hetgeen mijn voorkeur heeft, of er zou een apart platform moeten komen met onafhankelijke deskundigen dat zich speciaal met controle hierop bezighoudt."

Zou adoptie via officiële organisaties niet aantrekkelijker gemaakt kunnen worden door bijvoorbeeld de kosten te verlagen?

"Toen Wereldkinderen zo'n anderhalf jaar geleden, voor mijn komst, in een financiële crisis zat, heeft de vorige directeur om bedrijfseconomische redenen het tarievensysteem gewijzigd. Wereldkinderen had in 2002 een tekort van 8,5 ton. In plaats van één tarief berekenen we nu de kosten per land, die uiteenlopen van zo'n 8.000 tot 14.000 euro. Nu we weer uit de rode cijfers zijn gaan we dit systeem dit najaar evalueren. We zien namelijk dat sommige ouders zich bij de keuze van een land hierdoor laten leiden. In gesprekken zeggen ouders bijvoorbeeld dat ze banden hebben met India, dat ze daar graag een kind uit willen adopteren, maar dat ze dat niet kunnen betalen. Dat kan natuurlijk niet, ik zou graag terug willen naar het oude, solidaire systeem."

Er is veel discussie over tot welke leeftijd mensen mogen adopteren.

"Van mij mag de uiterste leeftijdsgrens wel worden opgeschoven, naar 48 jaar. Maar dan moet je wel uitgaan van de leeftijd van de oudste van de twee ouders. Adoptiekinderen zijn al gescheiden van hun moeder, van het kindertehuis. Het risico dat een ouder overlijdt voor het kind volwassen is, moet je zoveel mogelijk minimaliseren."

Bron: NRC/Handelsblad