Eind deze maand wordt duidelijk wat de rol van de overheid moet zijn bij buitenlandse adoptie. Het toezicht op adoptiebureaus faalt, zeggen critici. Het verhaal van Sabine uit Haïti bewijst dit volgens hen opnieuw.

„Als je aan adoptie begint, weet je dat het een spannend proces zal worden. Toch denk je: er is nazorg, er is een klachtencommissie en een ministerie van justitie dat alles bewaakt”, zegt Marlene Jansen. Ze slikt en vervolgt: „Maar in de praktijk is er dus helemaal niets geregeld voor adoptieouders.”

Haar man Huib Jansen kan zijn woede nauwelijks bedwingen. „Als je een koelkast koopt, kun je bij elke stap een instantie inschakelen. Maar bij zoiets ingrijpends als een adoptie kun je nergens terecht.”

De adoptie van hun tweede dochter Sabine, die nu zeven jaar is, eindigde in een ’hel’, vertellen Huib en Marlene Jansen. Om de privacy van hun dochters te beschermen, willen ze hun echte naam niet in de krant.

Ze hebben de officiële weg bewandeld om aandacht te vragen voor alles wat mis is gegaan bij de adoptie van hun dochter. Verscheidene keren hebben ze ’tevergeefs’ aangeklopt bij Stichting Flash, die bemiddelde bij de adoptie van Sabine uit het christelijke kindertehuis God’s Littlest Angels in Haïti.

Bij aankomst van Sabine in Nederland in 2006 werden ze geconfronteerd met een ernstig misbruikt en psychisch gestoord kind. „Sabine herkende ons niet eens, terwijl ze wel voorbereid zou zijn op ons. Ze keek dwars door me heen”, vertelt Marlene Jansen. Vrij snel daarna begonnen de problemen: Sabine was agressief en pijnigde opzettelijk haar nieuwe ouders en haar zus. „Ze heeft een keer geprobeerd haar zus te verdrinken, ze hield haar ’s nachts uit slaap, viel de hond aan en vertoonde seksueel overschrijdend gedrag.”

Na een half jaar schreef de familie een alarmerend verslag, dat Flash doorstuurde naar het kindertehuis in Haïti. „Wij vinden de reactie van de familie overdreven”, schreef de medewerker van Flash in een begeleidende e-mail. Na aandringen van Flash hebben de leidsters in Haïti gepraat met Sabine’s biologische moeder. Sabine bleek inderdaad in haar vroege jeugd seksueel misbruikt te zijn.

Uiteindelijk heeft de familie Jansen een klacht ingediend bij de Klachtencommissie Vergunninghouders Interlandelijke Adoptie (KVIA), ingesteld door het ministerie van justitie. Die gaf de familie op bepaalde punten gelijk. Flash zou goede nazorg moeten bieden aan Sabine en haar ouders maar heeft daarin gefaald, zegt de klachtencommissie.

Na een lange weg langs therapeuten en instanties is Bureau Jeugdzorg de enige geweest die de familie Jansen heeft kunnen helpen. „We hebben steeds zelf moeten bellen. Flash heeft geweigerd betrokkenheid en steun te tonen en verantwoordelijkheid te nemen”, zegt Huib Jansen. Sabine is nu opgenomen in een psychiatrische instelling voor kinderen. „Daar zegt men dat onze dochter al in Haïti afwijkend gedrag moet hebben vertoond. Ze zal waarschijnlijk nooit meer bij ons kunnen wonen.”

De familie Jansen is verbaasd dat Justitie niet heeft ingegrepen en dat KVIA het adoptiebureau alleen heeft geadviseerd om zijn manier van werken te verbeteren. Het ministerie van justitie zal nagaan of dat ook daadwerkelijk gebeurt.

De familie wil aspirant-adoptieouders waarschuwen. „Ik wil dat ze kritisch zijn over de adoptiebemiddelaars”, zegt Marlene Jansen. „Die zijn ’de baarmoeder’ waaruit het kind komt. En onze dochter heeft ook een stem in dit verhaal. Deze adoptie was niet in het belang van haar maar in dat van Flash.”

Bijna twee maanden na het verslag van de klachtencommissie stuurt Erik Kuiken, voorzitter van Stichting Flash, een brief aan de familie waarin hij zijn excuses aanbiedt voor de falende nazorg. Maar dat is wat Marlene en Huib betreft veel te laat.