Interview met Edith Nieman
– correspondent Colombia

Een moeder wil altijd gevonden worden

Edith is al tien jaar onze correspondent in Colombia. Inmiddels is ze getuige geweest van zo’n honderd ontmoetingen. Daarnaast heeft ze dertig jaar voor de organisatie Wereldkinderen gewerkt. Deze organisatie houdt zich bezig met het zoeken van kinderen voor Nederlandse ouders. Sinds 2004 doet ze hetzelfde alleen nu voor een Amerikaanse instantie en dus voor Amerikaanse ouders.

Hoe ben je ooit correspondent voor Spoorloos geworden?
Via een kennis kwam ik in contact met Spoorloos. Spoorloos was op zoek naar de moeder van een kind in Colombia. Ik heb haar geholpen de moeder te vinden. Mijn hulp bestaat uit het vertalen en het helpen de weg te vinden naar de plaatselijke instanties. In de loop der tijd heb ik een heel eigen netwerk opgebouwd met mensen waarop ik kan bouwen.

Er wordt een vader of moeder gezocht en dan? Wat is jouw actie?
Als eerste begin ik met het bestuderen van de papieren (die er hopelijk zijn). Het is erg belangrijk dat er bepaalde gegevens bekend zijn. Gegevens, zoals naam van de ouders of de geboorteplaats. Dan is er vaak een aanknopingspunt waar ik verder mee aan de slag ga. Al neemt dit niet weg dat het best een aantal jaar kan duren voordat je iemand gevonden hebt. Als er geen enkel document is dan is het vrijwel onmogelijk om een vader of moeder op te sporen. Dan is de kans groot dat het kind ooit op straat ten vondeling is gelegd, of op een andere manier anoniem is achtergelaten.

Als je de vader of moeder hebt gevonden, wat doe je dan?
Ik overleg met Spoorloos om te vragen wat zij van plan zijn. Komen ze naar Colombia, of wordt de ontmoeting op een andere manier geregeld? Als Spoorloos besluit om verder niets met de zaak te doen dan geef ik natuurlijk meteen de gegevens van de ouders aan het kind of de kinderen.

Wat is de meest bijzondere zoekactie die je hebt meegemaakt?
Eén van de mooiste ontmoetingen was voor mij die van Marcella (linkje naar Video On Demand uitzending 22-09-2003) die haar moeder zocht (en zou ontmoeten) in Bogota. Toen we Rosa Aura hadden gevonden hier in Bogota, bleek dat zij als jong meisje zwanger was geraakt. Uit angst is ze toen naar Bogota gegaan om daar te werken en om haar baby te krijgen. Nadat ze haar dochtertje ter adoptie had afgegeven in een adoptietehuis is ze in Bogota gebleven om te werken. Ze is nooit meer terug gegaan naar haar geboortedorp Leticia omdat ze geen geld had. Inmiddels heeft ze meer kinderen gekregen. Ons leek het leuk om de drie generaties weer samen te brengen. Op haar achttiende vond Marcella dus in Leticia in het Amazonegebied haar moeder en haar oma terug. De ontmoeting van deze drie vrouwen was zo ontroerend dat je het eigenlijk moet zien om het te begrijpen. Misschien kwam het wel door de sfeer. Oma was zo arm dat ze op een planken vloer sliep en zelfs geen hangmat had om in te slapen. Zij was zo dankbaar dat ze haar dochter weer zag. En dan de moeder van Marcella die alles ontgroeid was, maar die ook zo zielsblij was dat ze door deze actie haar moeder en dochter weer kon omhelzen.

Is het voor jou niet heel heftig om bij zo’n ontmoeting aanwezig te zijn?
Natuurlijk is het heftig! Het blijft altijd een verdrietig feit dat kinderen hun ouders moeten zoeken. Ik vind het wel apart dat sommige kinderen die hun ouders hebben gevonden daarna niet, of bijna nooit contact zoeken met hun gevonden vader of moeder. De ouders hebben er namelijk niet om gevraagd om te worden gevonden. En dan staat er ineens hun verloren gewaande kind op de stoep. Eigenlijk vind ik dat de kinderen die dit aangaat hierin best meer verantwoordelijkheid op zich kunnen nemen. Als je zoekt en je hebt je vader of moeder gevonden dan is het wel zo netjes om – al is het zo nu en dan - het contact te onderhouden.

Colombia is niet het meest veilige land. Ben jij wel eens in een gevaarlijke situatie beland?
In eerste instantie ga ik niet meteen zelf ergens op af. Hier heb ik mijn contactpersonen voor. Mensen die precies weten wat de situatie is in een bepaald gebied en hoe ze hier mee om moeten gaan. Verder is het handig om alle documenten bij je te hebben als je onderweg bent. Op deze manier kan je je altijd verantwoorden voor wat je doet. Derk, de cameraman en ik hebben wel eens een tape uit de camera moeten afgeven. Maar net toen onze belager even de andere kant op keek, heeft de cameraman een lege tape in de camera kunnen stoppen. We gaven onze belager dus een tape waarvan hij gelukkig niet wist dat hij er niets aan zou hebben.

Hoe verschilt de mentaliteit in Colombia van die in Nederland?
Dat is een wereld van verschil vergeleken met Nederland. Latino’s zijn vrij theatraal en uiten zich zeer extravert. Ze doen dit op een geheel andere manier dan de gemiddelde Nederlander. Daarbij is het zaak om – vooral de moeders – goed te begeleiden. Zij hebben vaak te maken met een schuldgevoel en schaamte. Als een moeder bijvoorbeeld één kind te jong of buitenechtelijk heeft gekregen dan is het nog wel op te lossen. Maar dan nóg een kind…meestal is een adoptiekind uit Colombia een tweede kind. Adoptie is in Colombia erg goed geregeld. Er zijn speciale tehuizen waar ook nazorg wordt geboden aan de ouders. Voor Colombianen is adoptie een ‘act of love’.

Zijn er wel eens zaken onmogelijk?
Ja, dat is dus in het geval waar er helemaal geen documenten en daarom geen gegevens zijn. Maar ik ben ook eens een moeder al op het spoor geweest waarvan ik wist waar ze werkte. Steeds als ik naar haar toeging – tot vier keer aan toe – was ze niet aanwezig. Uiteindelijk bleek ze ineens vertrokken naar een onbekende bestemming. Best frustrerend, want alle ingrediënten waren aanwezig om het tot een ontmoeting te laten komen. Eigenlijk ben ik ervan overtuigd dat de meeste moeders gevonden willen worden. Soms heb ik echt het gevoel dat ik wel eens door iets dat ik niet kan aanwijzen, wordt geholpen.

Wat is jouw tip voor adoptiekinderen die hun ouders zoeken in Colombia?
Dat zijn twee tips. De eerste: leer de taal, leer Spaans! Stel je voor, je staat oog in oog met je vader of moeder en dan kan je je gevoel niet niet met elkaar delen. Niet dat je nou de taal helemaal moet beheersen, maar leer elke dag een aantal woordjes. En ten tweede: denk goed na voor je aan je speurtocht begint. Het heeft consequenties voor jezelf, maar ook voor je biologische vader of moeder.